De CBDC of digitale euro: Hoe werkt het? Monetaire geletterdheid #1
Op de website van de ECB lezen we dat de ‘digitale euro’ gaat om een digitale vorm van contant geld, die door de centrale bank wordt uitgegeven en die voor iedereen in het eurogebied beschikbaar is. Het zou een aanvulling vormen op bankbiljetten en munten en Europeanen een extra betaalmiddel geven, dat bovendien voor iedere particulier kostenvrij beschikbaar is. Het zou net als contant geld nu overal in het eurogebied beschikbaar, veilig en privé zijn.[1] De ECB belooft ervoor te zorgen dat ook contant geld overal in het eurogebied geaccepteerd blijft.[2]
Digitale innovatie?
De afkorting CBDC staat voor Central Bank Digital Currency, ofwel digitaal geld uitgegeven door de centrale bank. We betalen allemaal al decennia digitaal, dus innovatief kunnen we het niet noemen. Het nieuwe zit in het feit dat het de eerste keer zal zijn dat de centrale banken digitaal geld gaan uitgeven, waar zij zich tot nu toe beperkten tot uitgifte van bankbiljetten en munten. Naast de bestaande Bank Digital Currency wordt er nu dus een Central Bank Digital Currency voorgesteld.
Alle betalingen in de euro-regio
De digitale euro kan gebruikt worden voor
alle betalingen in de euro-regio, door alle inwoners van dit eurogebied. Omdat het de bedoeling is dat de invoering van de digitale euro geen materiële gevolgen heeft voor de financiële stabiliteit werd beslist een
limiet in te stellen voor de som aan digitale euro’s die ieder kan aanhouden. Zo kan men de hoeveelheid digitale euro’s in omloop beheersen en wordt voorkomen dat men te grote bedragen van de commerciële banken naar de centrale bank zou overhevelen. In onzekere- en crisistijden wanneer de bankensector onder druk komt te staan en falingen kent (zoals in de huidige tijden) zouden burgers er namelijk voor kunnen
kiezen om hun spaarcenten over te brengen naar de CBDC- rekening bij de centrale banken. Vanuit het idee dat centrale banken niet kunnen omvallen en hun vermogen er veiliger is. Deze vorm van bank-run wil men voorkomen door een limiet voor de CBDC-rekening in te stellen.
Een limiet van (voorlopig) 3000 EUR
De definitieve limiet zal dichtbij de lanceringsdatum van de CBDC worden vastgesteld, om de op dat moment heersende economische omstandigheden te weerspiegelen. Momenteel circuleert een bedrag van bedrag van 3000 euro als maximum per rekening, een cijfers dat bepaald werd door een optimalisatie model, en bedoeld is om de liquiditeitsrisico’s van de banken te beschermen. Gebruikers die een bedrag willen betalen dat boven de limiet ligt, kunnen dat doen door hun digitale portemonnee te koppelen aan hun bankrekening.”[5]
Zakelijke gebruikers en overheidsinstanties zouden een nul-limiet hebben, ze zouden geen tegoeden in digitale euro kunnen opbouwen, maar wel specifieke soorten betalingen kunnen verrichten. Dit betekent dat ze betalingen onmiddellijk op hun commerciële bankrekening gestort krijgen, en dat alle betalingen die ze doen onmiddellijk worden gefinancierd vanaf hun commerciële bankrekening.
Watervalfunctie
De digitale euro rekening kan gefinancierd worden via een commerciële bankrekening of contanten, of ontvangen betalingen. Hoewel noch een commerciële bankrekening, noch een koppeling tussen een dergelijke rekening en digitale eurotegoeden een voorwaarde zou zijn voor particulieren om toegang te hebben tot digitale eurodiensten, kan het handig zijn om de digitale eurorekening te koppelen aan een commerciële bankrekening, om gebruik te kunnen maken van de ‘watervalfunctie’. Dit betekent dat het altijd mogelijk zou zijn een betaling te ontvangen, zelfs als het te ontvangen bedrag het saldo van de digitale eurorekening boven de limiet brengt. Het te veel ontvangen bedrag wordt dan automatisch overgemaakt naar de gekoppelde commerciële bankrekening. Omgekeerd, wanneer er onvoldoende geld op de digitale eurorekening staat, kan het tekort onmiddellijk worden overgemaakt van de gekoppelde commerciële bankrekening (omgekeerde watervalfunctie). Een individu zou kunnen kiezen of hij gebruik wil maken van de waterval- of omgekeerde watervalfunctie of van beide. Op de digitale euro’s op rekening zou geen vergoeding (rente) betaald worden.
Software en authenticatiemethoden
Het Eurosysteem heeft zich ertoe verbonden om softwarecomponenten te leveren voor de betalingsinstellingen (waaronder commerciële banken) om zowel de online als de offline digitale euro te kunnen distribueren. Dit kan een digitale euro-app zijn, al dan niet geïntegreerd in de reeds bestaande app van de commerciële bank, en/of een betaalkaart voor de offline variant. De digitale euroregeling zou zelf geen authenticatiemethoden verschaffen, maar openstaan voor het hergebruik van bestaande authenticatiemethoden, waaronder de EU Digital Identity Wallet (EUDIW) zodra deze beschikbaar is.
Persoonlijke gegevens en privacy
Gebruikers van digitale euro's zouden volledige controle hebben over de manier waarop hun eigen persoonsgegevens worden gebruikt. Dit omvat een opt-in; in plaats van een opt-out, om betalingsinstellingen toe te staan de persoonsgegevens van een gebruiker te verwerken voor commerciële doeleinden of om aanvullende diensten aan te bieden. Zonder uitdrukkelijke toestemming van digitale eurogebruikers mogen hun persoonsgegevens niet worden gebruikt voor andere doeleinden dan wat wettelijk vereist is voor onboarding en de verwerking van digitale eurobetalingstransacties. De digitale-euroregeling wil ervoor zorgen dat gebruikers een weloverwogen beslissing kunnen nemen en niet worden gedwongen om het gebruik van hun persoonsgegevens toe te staan (buiten hetgeen noodzakelijk is om aan de wettelijke vereisten te voldoen) om volledig gebruik te kunnen maken van de basisdiensten van de digitale euro.
Belangrijk hierbij om weten: gelijkaardige beloftes van privacy, opt-in in plaats van opt-out, en de controle over de eigen persoonsgegevens werd ook beloofd in de voorbereidende werkzaamheden met betrekking tot het medisch elektronisch dossier. De definitieve versie leest echter anders: de opt-in werd vervangen door de opt-out onder voorwaarden.
Deze basiskennis over de werking van de digitale euro helpt om een voorstelling te maken bij hoe deze extra betalingsmogelijkheid precies werkt, de extra voordelen voor de gebruiker (burger en ondernemer) en eventuele beperkingen. Zo kan een idee gevormd worden over bruikbaarheid en wenselijkheid. Aan de CBDC hangt een gigantisch kostenplaatje, worden deze gerechtvaardigd door de extra mogelijkheden en voordelen?
Bronnen:
European Central Bank, Eurosystem. (18/10/2023). A stocktake on the digital euro Summary report on the investigation phase and outlook on the next phase.
European Central Bank. Eurosystem. Occasional Paper Series n° 326. (2023) Barbara Meller, Oscar Soons. Know your (holding) limits: CBDC, financial stability and central bank reliance.
